Het is nog zonnig als we verzamelen voor het stadhuis van Middelburg. Maar, waarvoor we samenkomen is juist behoorlijk duister. Samen met Jan J.B. Kuipers van Sinister Zeeland verkennen we in twee uur tijd griezelige straatjes en gebouwen. Een ghost walk vol zwarte humor door een hoofdstad die rust op een tapijt van botten.
Brute moorden in Middelburg
“Jawel, ze steekt het meisje hartstikke dood.”
“Ja, dames en heren. Het woord is sterker dan de sterkste steen! De gebouwen zijn misschien weg, maar de verhalen bestaan nog steeds. Deze stad is ruim 1.000 jaar oud: genoeg verleden met een sinister karakter.” De wandeling begint meteen goed. Jan J.B. Kuipers vertelt de groep dat er vanavond 13 locaties worden bezocht. Dertien, het ultieme ongeluksgetal. Op de markt buldert hij: “Jawel, ze steekt het meisje hartstikke dood en snokt de gouden krullen van haar hoofd.” In de schaduw van het stadhuis krijgen we de rillingen. Komt het door de onverwachte vlaag kou of toch dat eerste verhaal over een brute moord, gepleegd door een jaloerse vrouw? De stem van Jan reikt ver. Niet alleen de groep, maar ook de spreker zelf gaat op in het verhaal. Hij ijsbeert heen en weer, tuurt ondertussen voor zich uit alsof hij de mysterieuze gebeurtenis in gedachten opnieuw beleeft en kijkt je af en toe ineens strak aan. En dan zien we boven de grote snor en achter zijn gekleurde brilglazen glinsterende oogjes vol pret. Al na een paar minuten is de groep in de ban van Jan.
Soms sinister, soms gewoon flauwekul
Tijdens de wandeling gaan we steeds terug in de tijd. Soms helemaal naar de 15e eeuw. Jan: “Er gebeurde destijds niet veel in de hoofdstad. Een executie was altijd mooi meegenomen!” Ondanks het sinistere karakter van de wandeling wordt er regelmatig gegrinnikt en gelachen. De gids loodst de groep richting een nauwe steeg. Jan: “Hier was het helemaal niet pluis. Het is eigenlijk nog steeds een vaag straatje.” We krijgen tussendoor de verhalen ook een zogenaamde handige tip. “Met een zilveren kogel kun je elk spook of elke duivel een kopje kleiner maken!” Na een korte adempauze grapt Jan: “Soms zijn mijn verhalen sinister, maar soms is het ook gewoon flauwekul.” Hij blijkt een wandelende encyclopedie te zijn. Niet alleen enge verhalen schudt hij met gemak uit zijn mouw, ook talloze weetjes over architectuur, geschiedenis en naamsverklaringen van straten passeren de revue. Tussendoortjes noemt hij ze. Jan: “We zijn nu bij locatie 5, maar kijken zo ook nog even om de hoek. We maken er een 5a en een 5b van.”
Een niet zo romantische muziektent
“Het is overal foute boel hier, zelfs die kraaien.”
Volgens de gids ‘neemt je geheugen voortdurend een loopje met je’. Dat kunnen we niet ontkennen. Langzaam valt de avond. Het is stil en de straatjes in Middelburg worden donker waardoor ze nog nauwer lijken te zijn. De kerkklokken luiden plotseling en een groep kraaien achtervolgt ons van locatie naar locatie. Jan: “Het is overal foute boel hier, zelfs die kraaien.” Bij de Muziektent, gebouwd op het gedempte Molenwater, staan we stil. Brengt Jan dan toch een beetje romantiek in de wandeling? “Dames en heren, ze zeggen weleens van Zeeuwen dat ze ‘zuunig bin’. Toen halverwege 1800 deze muziektent gebouwd ging worden zochten ze nog wat planken. En jawel, in de Stadsschuur vonden ze die. Planken van het laatste schavot. U weet wel, daar waar niet lang daarvoor nog een Zeeuw met een touw rond zijn nek boven trappelde.” De wandeling nadert het einde. In het donker roept Jan de groep enthousiast toe: “Vertel deze verhalen vooral verder! Verbaster ze!”
Niet alles in Zeeland is kies
“Het is goed om de andere kant van Zeeland te belichten. We zijn meer dan alleen bolussen en blije Duitsers.”
Na een nacht vol vreemde dromen schuiven we in de ochtend aan voor koffie bij Marloes Matthijssen. Ze is samen met Jan de drijvende kracht achter Sinister Zeeland. Marloes: “We kennen elkaar van toen we allebei werkten bij Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland. In de erfgoedwereld gaat het vaak over de dood. Toen ik spullen moest registreren dacht ik een keer een doos vol scherven aan te treffen, daar bleek een schedel in te zitten. Bizar eigenlijk, dat je eindigt in een kartonnen doos in een streekmuseum. Dat we dit soort dingen interessant vinden en dat er bijvoorbeeld bij onze wandelingen wordt gelachen vind ik een fantastische manier om met de dood om te gaan. Door het te erkennen, recht in het gezicht te kijken en een grapje te maken. Ook vind ik het goed om de andere kant van Zeeland te belichten. We zijn meer dan alleen bolussen en blije Duitsers. Dat wordt zo’n saai verhaal. Er is zoveel om te vertellen en nee, niet alles is kies.”
Verslavende kramp in je buik
Marloes: “Vorig jaar april organiseerden we onze eerste ghost walk in Middelburg, geïnspireerd op de wandelingen vol verhalen in Londen. In Engeland is een huis al snel meer waard als er een spook ronddwaalt. Dat is toch een andere cultuur dan hier. Maar toch, mijn theorie is dat iedereen wel op een eigen manier met de dood bezig is. En lichtjes morbide, dat zijn heel veel mensen, openlijk of stiekem. Die kramp in je maag zoals in een achtbaan, als je een eng verhaal hoort, dat is toch verslavend?” De wandelingen van Sinister Zeeland hebben geen Halloween-gevoel en lijken ook niet op een standaard geschiedenisles. Marloes: “Het is veel uitzoekwerk. Verhalen met een gekke wending vinden we het mooist.” Dit jaar werd ook de eerste wandeling in Vlissingen georganiseerd. De toekomstplannen? Marloes: “Nog meer wandelingen, verspreid over Zeeland. En we denken aan een boekje of een app, maar daar hebben we eerst een startkapitaal voor nodig.” Voorlopig staan er nieuwe wandelingen in Middelburg en Vlissingen gepland op 11, 12 en 26 mei en kosten € 12,99 per persoon. Inschrijven kan via de website van Sinister Zeeland
Foto’s Mel van Zweeden